Kamu Binaların Erişilebilirliği

KAMU BİNALARI  (TESİS VEYA YAPILANMA)  ÇEVRESİ
Derleyen : Şükrü Sürmen 

  Mimar, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Özürlüler Müdürlüğü Danışmanı

  1. Binanın (İnşa edilmiş çevrenin) yer aldığı toprak parçası nasıl bir topoğrafyaya sahip ? Eğim fazla mı ? Binaya (İnşa edilmiş çevreye) tekerlekli sandalye ile tehlikesiz şekilde erişmek mümkün mü ?
  2. Binaya (İnşa edilmiş çevreye) yaklaşırken kullanılan yürüyüş ve hareket yüzeyleri uygun vasıflara sahip mi ? Pürüzler, engeller, kaygan yüzeyler mevcut mu ?
  3. Binaya veya inşa edilmiş çevreye ulaşmakta kullanılan güzergâh, kaldırımlar ve yollar görme özürlüler ve algılama güçlükleri yaşayanlar için kolayca izlenecek durumda mı ? Görme özürlüler için yönlendirici elemanlar mevcut mu ( Düzgün kaldırım kenarı, bordür, hissedilir yüzey, duvar, korkuluk…)
  4. Kaldırım yükseklikleri ve kaldırım rampaları standartlara uygun mu ?
  5. Binaya ve tesise ulaşmada kullanılan güzergâhta şehir mobilyaları ve levhalar var mı ? Bunlar tehlike oluşturmakta mı ?
  6. Binaya veya çevreye hangi ulaşım araçları ile gelinebiliyor ?
  7. Bu ulaşım araçlarının hangileri herkes için erişilebilir durumda ?
  8. Kitle ulaşım araçlarına ait duraklar bina veya tesisten yaklaşık kaç metre uzaklıkta ?
  9. Bu duraklar erişilebilir durumda mı ?
  10. Binanın özürlülerin kullandığı çeşitli büyüklükteki araçlar için uygun otopark yerleri ve uygun büyüklükte indirme bindirme yerleri var mı ? Özürlülerin özel otomobilleri için genel otopark alanında % 2’lik yer ayrılmış mı ? Özürlü otopark yerlerinin her biri 350 cm x 500 cm mi ?
  11. Bu otopark yerinden (yerlerinden) binaya kolayca ulaşılabiliyor mu ? 
  12. Binanın (Tesisin) girişinde, kötü havalarda özürlü kişilerin araçlardan uzun süren inişleri veya beklemeleri için çok yararlı olan büyük bir saçak var mı ?
  13. Bina veya tesis çok gürültülü bir ortamda mı bulunuyor ?

 

BİNA

  1. Binanın esas girişi erişilebilir durumda mı ?
  2. Binada veya tesiste düz ayak bir giriş yoksa, erişilebilirlik için kullanılan rampa veya rampaların tasarımı uygun mu ( Rampa eğimi 25 santime kadarki yükseklik farkı için en fazla % 8, 25 – 50 cm arasındaki yükseklik farkları için en fazla % 6 – Net genişlik en az 100 cm – En fazla 9 metre rampa boyundan sonra bir sahanlık ) ?
  3. Rampalarda kenarlık ve/veya korkuluk mevcut mu ( Kenarlık 8 – 10 cm yükseklikte ; korkuluk 85 – 95 cm yükseklikte… ) ?
  4. Rampaların başlangıç ve bitişinde en az 150 santimlik düz bir manevra yeri var mı ?
  5. Esas giriş erişilebilir değilse, binanın erişilebilir herhangi bir başka girişi var mı ?
  6. Binanın girişi basamaklı ise ve buraya hiçbir şekilde rampa yapmak da mümkün değilse, binaya girmek için seyyar rampa veya rampalar mevcut mu ?
  7. Erişilebilir giriş kapısının önünde yeterli hareket alanı mevcut mu ( 150 -170 cm çapında bir daire…) ?
  8. Giriş kapısı uygun tasarımda ve genişlikte mi ( En az net 90 cm .) ?
  9. Giriş kapısının yeri görme özürlüler tarafından kolayca algılanabiliyor mu ( Kapı düzleminin, üzerinde bulunduğu cepheden en az 25 cm içeride veya dışarıda olması, hissedilir yüzey veya kolay yönlenme.) ?
  10. Kapı otomatik mi ; değilse kolayca açılabiliyor mu ?
  11. Erişilebilir giriş iyi aydınlatılmış mı ?
  12. Giriş kapısından sonra girilen holde tekerlekli sandalye için yeterli hareket alanı var mı ?
  13. Müracaat bankolarına tekerlekli sandalyedeki veya küçük yapılı insanlar rahatça yaklaşıp görevli ile iletişim kurabiliyorlar mı ?
  14. Bina veya tesisin özellikleri ve işlevleri konusunda bilgi veren, herkes için erişilebilir vasıftaki yayınlar girişte temin edilebiliyor mu ?
  15. Bina veya tesisteki personel özürlüler hakkında bilgi sahibi mi ? Özürlülere nasıl yardımcı olunabileceği biliniyor mu ? Özürlülerle ilgilenecek personel belirlenmiş mi ? Binada (Tesiste) işaret dilini bilen kimse bulunmasa da yazarak işitme özürlülerle iletişim kurulabiliyor mu ?
  16. Binanın içindeki veya dışındaki binaya ait bütün banko, tezgâh veya satış pencere veya kulübelerine bedensel ve görme özürlüler erişilebiliyor mu ?
  17. Binada elektrikli tekerlekli sandalyeler için bir şarj imkânı var mı ?
  18. Girişte görme özürlüler için kabartılı ve Braille alfabesiyle mekânların belirtildiği bir şekilde hazırlanmış binayı tanıtıcı bir plan levhası var mı ?
  19. Girişten itibaren bütün bina veya tesis boyunca, mekânların isim ve özellikleri kapılarındaki bir levhada kabartılı ve Braille alfabesiyle yazılmış şekilde yer alıyor mu ?
  20. Girişten itibaren bütün binada ( Tesiste ) işitme özürlüler için erişimi kolaylaştıracak şekilde görsel işaretler kullanılmış mı ?
  21. Girişten itibaren  bütün binada koridorlar, geçitler, işaret ve mekân levhaları yeterli şekilde aydınlatılmış mı ?
  22. Belli ölçüde görebilen görme özürlüler ve yaşlılar için bina girişinden itibaren bütün binada, kontrast renkler ; büyük rakamlar, harfler ve işaretler ve uygun şekilde boyanmış ve aydınlatılmış yüzeylerle sağlanmış bir kolay erişim var mı (Görme özürlülerin büyük kısmı bir parça görebilmektedirler…) ?
  23. Girişten itibaren bina boyunca gerekli noktalarda sesli ve ışıklı ikaz işaretleri kullanılmış mı ?
  24. Bina veya tesiste bedensel ve görme özürlülerin kullanabileceği acil çıkış geçişleri mevcut mu ?
  25. Bina bir kültür, sanat, kongre veya konser merkezi veya bir spor tesisi ise burada tekerlekli sandalyedekiler için yer ayrılmış mı ( Mimariye göre seçilmiş bir düzlemde her biri 90 cm x 130 cm boyutlarında olan ve erişilebilir noktalarda bulunan tekerlekli sandalye durma yerleri. ) ?
  26. Bina bir kültür, sanat, kongre veya konser merkezi veya bir spor tesisi ise, gerektiğinde bazı seyyar koltuklar kaldırılıp tekerlekli sandalyedeki insanların çok sayıda katıldıkları etkinliklerde fazla yer açılabiliyor mu ? 
  27. Bina bir kültür, sanat, kongre veya konser merkezi veya bir spor tesisi ise, burada bazı hareket ve oturma güçlüğü çekenler için ayrılmış özel yüksek koltuklar mevcut mu ?
  28. Bina bir kültür, sanat, kongre veya konser merkezi veya bir spor tesisi ise, buradaki oturma yerlerinde kolçak mevcut mu ?

 

TELEFON, TEKNİK DONANIM

  1. Giriş holüne yakın bir noktada bedensel, görme ve işitme özürlülere uygun telefon kabinleri veya telefon etme noktaları ve bu özürlü kişilere uygun telefon cihazları mevcut mu ?
  2. Bina bir kültür, sanat, kongre veya konser merkezi veya bir spor tesisi ise, buradaki gereken mekân ve noktalarda işitme özürlüler için özel teknik yardımcı donanım mevcut mu ? Bu sistemin özellikleri ve bu sisteme nasıl ulaşılabileceği konusunda işitme özürlüler bilgilendiriliyor mu ?

 

YEME, İÇME

  1. Binada bir lokanta veya kafeterya mevcutsa, bu lokanta bedensel ve görme özürlüler için de erişilebilir bir noktada mı ?
  2. Bedensel özürlü, kafeteryada yemek almak için kuyruğa girebiliyor mu ?
  3. Masalar tekerlekli sandalyedekiler için uygun bir tasarımda mı ?
  4. Personel yemekler konusunda ve masaya oturma sırasında görme özürlü kişiye yardımcı olabiliyor mu ( Braille alfabesi ile yazılmış yemek listesi mecburi değildir…) ?
  5. Tekerlekli sandalyedeki özürlüler su pınarlarına ulaşabiliyor mu ?

 

MERDİVENLER

  1. Basamaklar ve rıhtlar (Raht, Basamak Aynası) uygun ölçülerde mi ?
  2. Merdivenler uygun geometrilere sahip mi (Kazaları arttırabilecek etmenler :  Rıhtsız merdiven, Burunlu merdiven, Rıhtın alt kenarının 3 santimden daha fazla merdivenin için doğru geriye çekilmesi… ) ?
  3. Basamak yüksekliği 17 santimden fazla mı (15 – 17 cm uygun) ?
  4. Basamak genişliği 25 santimden az mı ( 29 – 30 cm uygun ) ?
  5. Merdivenin her iki tarafında da korkuluk veya küpeşte var mı ?
  6. Korkuluklar ve küpeşteler uygun yüksekliklerde mi ?
  7. Küpeştelerin elle kolayca kavranmaları mümkün mü ( Çapı 3,5 – 4 cm olan dairesel kesit uygun… ) ?
  8. Küpeşteler, elin sıkışmaması için, duvardan en az 5 cm uzaklıkta mı ?
  9. Küpeşte sayısı kaç ?
  10. Çok geniş merdivenlerde ortaya da korkuluk konmuş mu ?
  11. Merdivenler düz kollu mu, dönel mi ?
  12. Merdivende yeterli genişlikte sahanlık var mı ?
  13. Basamak kenarları aşınmaya karşı korunmuş mu ?
  14. Basamak kenarları görsel algıları zayıflamış kişiler tarafından da fark edilecek şekilde mi düzenlenmiş ?
  15. Basamaklar kaygan olmayan malzemeden mi ?
  16. Merdivenler iyi aydınlatılmış mı ? Basamak kenarları kolayca algılanabiliyor mu ?
  17. Merdivenlerin başlangıç ve bitişlerinde görme özürlüleri uyaran hissedilir ikaz yüzeyleri var mı ?

 

YÜRÜYEN MERDİVENLER

  1. Görme özürlüleri yürüyen merdivenlere yönelten ve merdivenlerin başlangıç ve bitişini belirten hissedilir izleme ve ikaz yüzeyleri mevcut mu ?
  2. Yürüyen merdivenlerin uygun tasarımlı korkulukları var mı ?
  3. Yürüyen merdivenlerin basamakları tehlike oluşturmayacak tasarıma sahip mi ?
  4. Yürüyen merdivenlere kolayca binmek ve bu merdivenlerden kolayca inmek mümkün mü ?
  5. Yürüyen merdivenler, hareketleri ağır ya da kısıtlı kişiler için tehlike oluşturmayacak hızda mı hareket ediyor ?
  6. Yürüyen merdivenler, çeşitli kısımları renk olarak birbirlerinden ayrılacak şekilde mi tasarımlanmış ?

 

ASANSÖRLER

  1. Asansör kolayca bulunabiliyor mu ? Asansörün konumu uygun mu ? Görme özürlüler asansöre ulaşabiliyorlar mı ?
  2. Asansörün önünde yeterli bekleme ve hareket alanı mevcut mu ?
  3. Asansör tekerlekli sandalyeli bir özürlü tarafından kullanılabiliyor mu ?
  4. Asansör çeşitli büyüklüklerdeki tekerlekli sandalyeleri alacak genişlikte mi  [ Net kabin ölçüleri 110 cm (En) x 140 cm (Derinlik) olduğu takdirde bu asansör çağdaş erişilebilirlik ölçülerine sahip sayılıyor. Bununla birlikte, bazı akülü modern tekerlekli sandalyelerin daha büyük ve daha ağır oldukları hesaba katılarak asansörlerin bu minimum standarttan daha büyük ölçülerden başlaması tercih edilir.] ?
  5. Asansör ağır tekerlekli sandalyeleri taşıyacak kapasitede mi (350 kg) ?
  6. Asansörün kapısı tekerlekli sandalyedeki veya ağır hareket edebilen kişilerin de binmesine izin verecek süre geçtikten sonra mı kapanıyor ?
  7. Asansörün kumanda tuşları hassas parmak hareketine sahip olmayan kişilerin de kullanabileceği kadar büyük ve uygun konumda mı ?
  8. Asansörün kumanda tuşlarında hem kabartma harf ve sayılar, hem de Braille alfabesi kullanılmış mı ?
  9. Kumanda tuşlarının yeri herkes için uygun mu ?
  10. Kabinde asansörün ulaştığı kat sesli olarak bildiriliyor mu ?
  11. Asansörün ulaştığı kat kolay görülen ışıklı bir işaretle bildiriliyor mu ?
  12. Asansör kabininin üç tarafında 85 – 95 cm yükseklikte küpeşte var mı ?
  13. Asansörde ayakta duramayan kişiler için gerektiğinde kullanılabilecek katlanır bir oturak mevcut mu ?

 

KAPILAR, GEÇİTLER

  1. Binadaki kapılar kolayca kullanılabiliyor mu ( Otomatik kapılar kolaylık sağlar. ) ?
  2. Temiz kapı genişlikleri yeterli mi ( En az 90 cm net genişlik ) ?
  3. Kapı kolları herkes tarafından kolayca kavranacak biçime sahip mi ?
  4. Kapılarda, bilhassa Türkiye gibi bir deprem ülkesinde tehlike oluşturabilecek, kayıtlarla bölünmemiş, gereksiz büyük cam yüzeyler mevcut mu ?
  5. Kapıların alt kısımları çarpmalara karşı metal yüzeylerle korunmuş mu ?
  6. Koridorlar, holler ve geçitler yeterli genişliğe sahip mi ( En az 150 cm ) ?
  7. Koridorlarda duvarlar boyunca yürürken gerekirse durup tutunmak için küpeşte var mı ( ( 85 – 95 cm yükseklikte ) ?

 

ÜZERİNDE YÜRÜNEN ZEMİN

  1. Zemin düzgün mü ?
  2. Zeminde kaygan malzeme kullanılmış mı ?
  3. Tekerlekli sandalyeyi, yürüteci veya bastonu engelleyecek bir zemin mi söz konusu ( Çok tüylü halı kaplama, çok ses çıkaran yüzeyler…) ?

 

AYDINLATMA

  1. Aydınlatma düzgün ve büyük farklılıklar göstermeyecek şekilde mi ?
  2. Gereken noktalarda aydınlatma işaret dili kullanmaya ve dudak okumaya imkân verecek yeterlilikte mi ?
  3. Tehlike oluşturabilecek noktalar, alanlar veya nesneler iyi bir aydınlatma ile belirtilmiş mi ?

 

TUVALET, BANYO

  1. Bina ( Tesis ) erişilebilir tuvaletlere sahip mi ( Duruma göre, erişilebilir tek bir cinssiz tuvalet de yeterli çözümü teşkil edebilir. ) ?
  2. Tuvaletler kolayca bulunacak şekilde işaretlerle gösterilmiş mi, uygun konumlarda mı ?
  3. Erkek tuvalet grubunda pisuar var mı (Görme özürlüler için uygun.) ?
  4. Özürlü tuvaletinin kapısı dışarı açılıyor mu, yahut sürme mi ?
  5. Kapının genişliği en az 90 santim mi ?
  6. Kapı normal kanatlı kapı ise, bunu içeriden kapayabilmek için ek bir kol kapıya yerleştirilmiş mi ?
  7. Özürlü tuvalet kabininin boyutları yeterli mi ( En az 150 cm x 150 cm ) ?
  8. Klozetin yüksekliği tekerlekli sandalyedeki insanlara uygun mu (Oturulan kapak dahil 46 – 48 cm arasında.) ?
  9. Klozetin yanında, uygun ve güvenli şekilde konumlandırılmış, tutunma kolları mevcut mu ( Yalnızca klozetin yanındaki duvar tarafında, yerden 75 cm yükseklikte yatay ve bunun ön ucundan itibaren yukarı doğru düşey ve uzunlukları 60 – 70 cm olan iki sabit kol da yeterli tutunma donanımı olarak kabul edilebilir. ) ?
  10. Taharet musluğu klozetteki özürlü tarafından kolayca açılabiliyor mu ?
  11. Tuvalette, bir refakatçinin de özürlünün yanında bulunacağının düşünülmesi mecburiyeti varsa ve bu hacimde duvara kaldırılabilen çocuk bezleme konsolu da yer alacaksa, bunlara yetecek bir hacim ayrılmış mı ( En az 225 cm x 225 cm ) ?
  12. Tuvalette tekerlekli sandalyeli için uygun bir lavabo mevcut mu ( Yerden yüksekliği  78 – 82 cm, ayaksız veya yarım ayak dairesel lavabo. ) ?
  13. Ayna tekerlekli sandalyedeki özürlüye uygun yükseklikte mi ( Yerden 95 – 98 cm yükseklikten başlayan duvara yapışık basit bir ayna. ) ?
  14. Tuvaletteki çeşitli kumanda düğmeleri uygun yüksekliklerde mi ?
  15. Tuvalette erişilebilir bir noktada imdat düğmesi (Kordonu) var mı, yere düşmüşken de buna erişilebiliyor mu ?

 

SOYUNMA HACİMLERİ

  1. Tesisteki soyunma kabinlerinin en az % 5’i tekerlekli sandalyedeki insanlara uygun mu ?
  2. Soyunma kabinlerinin boyutları en az 160 cm x 160 cm mi ?
  3. Tekerlekli sandalyedeki insanlar için elbise askıları yerden 120 cm , diğer insanlar için 170 cm yükseklikte mi ?
  4. Sakat kişi ayaktayken de, otururken de, yere düşmüşken de imdat kordonuna uzanabiliyor mu ?
  5. Tesiste özel duş tekerlekli sandalyeleri bulunduruluyor mu ?
  6. Duş hacmi en az 150 cm x 150 cm boyutlarında mı ?
  7. Bataryalara kolay ulaşılabiliyor mu ?
  8. Duş hacminin önünde en az 160 cm x 160 cm genişliğinde bir hareket alanı var mı ?
  9. Soyunma ve duş aynı hacimde ise en az boyutlar 270 cm x 270 cm mi ?
  10. Sürme kapı veya dışarı açılan normal kanatlı kapı mı kullanılmış ?
  11. Kapı genişliği en az 90 cm mi ?
 

 


EĞİTİM YAPILARINDA BEDENSEL ENGELLİLERE YÖNELİK “ENGELSİZ TASARIM”

Toplumun büyük bir yüzdesini engellilerin oluşturması ve engelliliğin toplumlarda yarattığı etkilerin de ortaya çıkmasıyla, engelsiz hayat, erişebilirlik ve evrensel tasarım gibi kavramlar önem kazanmaya başlamıştır. Bu kavramların yaygınlaşmasıyla, toplumda engellilere karşı olan bakış açısının sorgulanma ihtiyacı doğmuştur. Engellilerin mekânsal erişim konusunda yaşadıkları sorunlar, sadece kanun ve proje gibi yaptırımlarla çözümlenebilecek bir durum değildir. Toplum ve hükümet tarafından kabul edilen engellilik tanımı, hak kavramı, ayrımcılığın temel nedenlerinin araştırılması kısacası sorunun temeline inmek, bu konuda doğru bir başlangıç noktası olacaktır. Bu çalışma, diğer engel gruplarına göre sayıca daha fazla olan bedensel (ortopedik) engellilerin, eğitim-öğrenim faaliyetlerine katılım durumlarını belirlemeyi, bu kişilerin eğitim yapılarından beklentilerini tespit etmeyi ve eğitim yapılarının bedensel engelliler açısından uygunluğuna ilişkin değerlendirmelerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Onların toplumda aktif bir rol almalarını sağlamak ve normal bir hayat sürmeleri için cesaretlerini arttırmak amacıyla bireysel hareket özgürlüklerini kolaylaştırmak, çalışmanın sosyal amaçları arasında yer almaktadır. 

EĞİTİM KURUMLARINDA EVRENSEL TASARIM BİLGİLENDİRİLMESİ

Eğitime tam ve eşit katılım, insani bir haktır. Bu hakkın güvence altına alınması için, eğitimin kuramsal ve uygulamalı boyuttaki tüm bileşenleri ile kapsayıcı ve bütünleştirici nitelikte olması gerekmektedir. Ders müfredatlarından eğitsel malzemelerin seçimi ve kullanımına, ders dışı faaliyetlerden mimari/çevresel nitelikler ve mekan donatılarına kadar her unsurun dikkatle planlanması önemlidir. Eğitim kurumlarının odaklanması gereken “konukseverlik, kültür, ortam, esneklik ve kullanıcı beklentisi (Vanderklipp, 2013: 209)” kriterleri; eğitsel yapının ideal niteliklerini teşkil etmektedir. Eğitim kurumları, mevcut öğrencilerinin yanı sıra; eğitmenler, idari-teknik ve yardımcı personel, veli ve ziyaretçiler, araştırmacılar, periyodik merkezi sınavlara katılan adaylar gibi çeşitli bir kullanıcı grubuna hizmet vermektedir. Yükseköğretim kurumlarında bu gruba ulusal/uluslararası değişim programı öğrencileri ve personeli, AR-GE/ inovasyon merkezi kullanıcıları, sosyal/akademik faaliyet katılımcıları da eklenmektedir. Bu kişilerin farklı dil, kültür, yaş grubu, cinsiyet ya da antropometrik ölçülerde, çeşitli yeti yitimi3 tür ve düzeylerinde, hasta, yaralı, hamile, yük taşıyan, sağ ya da sol el kullanan olmalarının; çevre ile etkileşimlerinde kalıcı ya da geçici engeller yarattığı bilinmektedir. “Tasarımcıların ortalama (average) bir insan grubu için tasarım yapmak üzere eğitilmelerinin, önyargılı ve ayrımcı bir yaklaşım olduğu” (Muğan Akıncı, 2014: 16) düşüncesinden yola çıkılarak; olası kullanıcı ya da persona4 formlarının özelleştirilmiş versiyonlarının, eğitimden uygulamaya tasarımın her aşamasına dahil edilmesi, engelsiz çevreler yaratmanın önkoşuludur. Yapılandırılmış çevrelerin bahsedilen özel gereksinimler gözetilerek düzenlenmesi; bu tür gereksinimler duymayan kişilerin de mekanı kolay, hızlı ve güvenli biçimde kullanmalarını sağlayacaktır. 

BEDENSEL ENGELLİ ÇOCUKLARIN TEMEL EĞİTİM OKULLARINDA EĞİTİM ALABİLMESİ İÇİN GEREKEN MİMARİ DÜZENLEMELER

Zihinsel olarak engeli bulunmayan, eğitim alma konusunda tek sorunları mimari yetersizlikler olan çocuklar, ülkemizde eğitim hizmetlerinden yoksun kalmaktadırlar. Bunun başlıca nedeni her türlü yetersizliğe sahip olan çocukların tek bir engelli kavramı içinde birleştirilmiş olmasıdır. Engellilerin temel eğitim alabilecek olanlar ve özel eğitim gereksinimi olanlar olarak ayrılması, eğitim alabilecek ve topluma kazandırılabilecek olan grubun belirlenmesi açısından önemlidir. Amaç, bütün engellilerin becerileri doğrultusunda topluma faydalı bireyler olarak yetiştirilmesidir. Zihinsel engeli bulunmayan sadece bedensel engelleri nedeniyle temel eğitim mekanlarını kullanamayan çocukların, temel eğitim okullarında yapılacak basit mimari düzenlemelerle eğitim almaları ve topluma kazandırılmaları sağlanabilir. Engelli bireyler için en iyi tedavi yöntemi olan kaynaştırma yönteminin temel eğitim okullarında sağlıklı olarak uygulanabilmesi için okul binalarına ulaşım yollarının, okul içi derslik ve mekan düzenlemesinin engelli gereksinimleri göz önünde tutularak irdelenmesi yapılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada mimari düzenleme gereksinimi en fazla olan grubu oluşturan görme engelliler ve bedensel engellilerin mekan gereksinimleri ve düzenleme kriterleri anlatılmıştır. Temel eğitim okullarına ulaşımda ve okul içi mekanlarda duyulan gereksinimler belirtilmiştir. 

BEDENSEL ENGELLİLER AÇISINDAN BİR EĞİTİM KURUMUNUN ULAŞILABİLİRLİK VE KULLANILABİLİRLİĞİ

Bu çalışma bir eğitim kurumunun mekansal olarak bedensel engelliler açısından uygunluğunu araştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada eğitim yapılarının bedensel engellilere yönelik düzenlemeler hakkında bazı araştırmalar yapılarak bir yükseköğretim kurumuna ait eğitim binası ve yerleşkesi incelenmiştir. Biyoharmoloji bilimi doğrultusunda engelli bireylerin gereksinimleri dikkate alınmıştır. İnceleme kriterleri ise engelliler için tasarım kriterleri ve biyoharmolojik mekânsal nitelikler doğrultusunda belirlenmiştir. Eğitim kurumunun bulunduğu yerleşkede görme engelli bireyler için hissedilebilir uyarı ve takip yüzeylerinin kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra asansör, rampalar ve engelli bireylere özgü tuvaletlerin mevcut olduğu görülmüştür. İncelenen yükseköğretim kurumu ve bulunduğu yerleşkede engelli bireylerin idari birimlere, dersliklere, laboratuvarlara, atölyelere, kantin ve yemekhaneye ulaşımlarının sorunsuz bir şekilde sağlanabileceği tespit edilmiştir. Ayrıca bu birimlerin kullanılabilirlik bakımından da engelli bireyler açısından uygun olarak tasarlandığı belirlenmiştir.

Hastanelerde ve Sağlık Merkezlerinde Erişilebilirlik

Hastaneler ve sağlık merkezleri, çok çeşitli ve farklı sorunlara sahip kişiler ve hastalar tarafından kullanılan kompleks tarzda yapılardır. Bu nedenle, hastane ve sağlık merkezlerinin yapıları farklı kullanıcı gruplarının fiziksel ihtiyaç ve taleplerini sağlayacak özellikle olmalıdır. Hastane ortamlarının tasarımı ve planlanması yoğun ve karmaşık bir çaba gerektirmektedir. Hastaneler, hastaların ve kullanıcıların stresini azaltan, iyileşme ve tedaviyi teşvik eden ve güven ile erişilebilirlik duygusu veren fonksiyonel özelliklere sahip olmalıdır. Özetle, hastaneler ve sağlık merkezleri yaşlılar, çocuklar, kadınlar ve engelli insanların erişilebilirliğini destekleyen donanımları içermelidir. Erişilebilir hastane ve sağlık merkezleri, bağımsız işlevlerle desteklenen iyi tasarlanmış mekanlara, fiziksel yapılandırmalara, donanım, mobilya ve malzemeye sahip olmalıdır. Tasarımlar; tabela, yön bulma araçları vb. araçlar aracılığıyla kolaylıkla anlaşılabilir ve yaş, yetenek ya da durum gözetmeksizin büyük ölçüde herkes tarafından kullanılabilir olmalıdır. Günümüzde, tüm konularda olduğu gibi, hastane ve sağlık merkezlerinde de insan odaklı tasarım kriterlerine sahip bir planlama yaklaşımı benimsenmeli, yeni yapılacak merkezlerin ve mevcut merkezlerin planlaması, erişilebilirlik olgusu göz önünde bulundurularak yapılmalıdır.