Osteoporoz
HAREKET KISITLILARDA OSTEOPOROZ
Hareket kısıtlı biri olarak yaşadığım için yaklaşık iki yıl önce doktorlarım kemiklerimdeki yoğunluk kaybını önlemek amacıyla kalsiyum içeren bazı ilaçlar önermişlerdi. Önce ilaçları kullanmayı erteledim daha sonra önemsemedim. Yani çoğu kez başımıza gelmeyeceğini düşündüğümüz ihmallerden birini yaptım. İki yıllık ihmalin sonucunda ise kemiklerimdeki yoğunluk kaybı daha da artınca egzersiz yaparken ayağım kırıldı. Yıllardır herkese önlem almanın en ucuz ve kolay yol olduğunu, gerekli önlem alınmadığında yaşanan sıkıntıların telafisinin çok zor olduğunu hatta bazen mümkün olmadığını anlatır dururum. İnanın ihmalin bedelini ödemek hiç kolay olmuyor. Şimdi tecrübeli ihmalkâr olarak bu konunun önemini daha iyi anlatmak için Doç. Dr. Belgin Erhan’ın kaleminden yayınlamak istiyorum.
“Hareket edememeye bağlı osteoporoz, bölgesel ya da genel hareket kaybına yol açan nörolojik hastalıklarda, sık rastlanan bir komplikasyondur. Bu hastalıklarda görülen hareket kaybı kalıcı veya geçici olabilir. Osteoporoz oluştuktan sonra gelişen kırıklar ise bu grup hastalarda özürlülük ve ölüm oranlarının artmasına ve zaten bozuk olan yaşam kalitelerinin daha da bozulmasına yol açar. Mekanik yüklenmenin olmaması ve kullanılmama en sık neden gibi görülse de diyetten kalsiyumun yetersiz alımı, güneşe az çıkma, alınan diğer ilaçlara bağlı D vitamini metabolizmasında bozulma, kemikler üzerinde etkili birtakım uyarıların azalması da nörolojik hastalıklar sonrası görülen osteoporoz nedenleri arasında yer alır.
Rehabilitasyon süreci sırasında sıklıkla hareket kaybı ve buna bağlı osteoporoz ile karşımıza çıkan nörolojik hastalıklar şunlardır; omurilik felci (OF), inme, serebral palsi, poliyomiyelit, parkinson hastalığı, multiple skleroz, Guillan Barre vb.
Omurilik felcinde kemikler üzerine binen mekanik yük aniden ortadan kalkar ve kemiklerde yapısal ve metabolik değişiklikler gözlenir. OF’den hemen sonraki akut dönemde idrardan aşırı kalsiyum atılımı ve sonrasında kan kalsiyum değerlerinde artış saptanabilir.
Osteoporoz ve artmış kırık riski kronik OF hastalarında görülen önemli komplikasyonlardandır. Düşük enerjili travma sonrasında (egzersiz yaparken, transferler sırasında) uzun kemiklerde patolojik kırıklar oluşabilir. Komplet lezyonlarda bu kırıklar kolaylıkla gözden kaçabilir. Paraplejik (belden aşağısı felç) hastalarda üst tarafta kemik yoğunlukları artmışken, kalça ve bacaklarda osteoporoz görülür. Tetraplejik (boyundan aşağısı felç) hastalarda üst tarafta da osteoporoz gözlenir. Bel bölgesinde ise ağırlık taşıma fonksiyonu devam ettiği sürece kemik mineral yoğunluğunda kayıp olmayabilir.”
Prof. Dr. Belgin Erhan
İstanbul Fizik Tedavi Rehabilitasyon Eğitim ve Araştırma Hastanesi